ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ - Το όραμα του Φεστιβάλ Μανάκια

Κεντημένο Αύριο

ν’αγκαλιάζει καρδιές με όνειρα!

Σε μια εποχή που ξεγυμνώνει κάθε αξία,

η ομορφιά να επιμένει να ντύνει τις ελπίδες μας.

Δεν είναι λίγο, όχι!

Είναι πολύ, να σου ‘τυχε, να ζεις στα δύσκολα μιας γενιάς

κι εσύ ν’ απαντάς με δημιουργία.

Γεμάτο το καραβάνι

για πλανόδιους ονειρευτές!

*Κάποτε στα μέρη μου, τα λόγια

τα κεντούσαν!

Αγαπητοί μου σας καλωσορίζω με ένα ποίημά μου στο 3ο Φεστιβάλ Μανάκια από τα Δημιουργικά Γρεβενά. Κάθε χρόνο έχω τη χαρά και την τιμή να μου προσφέρεται αυτό εδώ το βήμα και με περισσή ευθύνη να προτείνω μοναδικές ιδέες που θα ήθελα να κατατεθούν στην κοινωνία των Γρεβενών για κρίση, υποστήριξη, υλοποίηση.

Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ακράδαντα πως τα όνειρα είναι για να τα ζούμε. Το υποστηρίζω με πλήρη σύνεση καθώς έχω αξιωθεί από τον Θεό, τον τόπο μου, τους αγαπημένους μου συγγενείς και φίλους να χαρώ ιδέες μου να πραγματοποιούνται και να μου προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες και χαρές.

Φέτος με την ευκαιρία της έναρξης του φεστιβάλ θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας, πόσο σπουδαίο θεωρώ πως θα ήταν η δημιουργία μιας επισκέψιμης αίθουσας, ενός μικρού χώρου, η οποία μετά από 120 χρόνια θα στέγαζε ξανά το φωτογραφικό εργαστήρι των Αδελφών Μανάκια στα Γρεβενά. Ένας διαδραστικός χώρος με ξεναγούς τους ίδιους τους αδελφούς που θα υπήρχαν εντός του, ως κερινα ομοιώματα. Να αγωνιούν πάνω στη δουλειά τους να εμφανίσουν τα φιλμ της εποχής και να δούνε πως τελικά βγήκανε τα κινηματογραφικά πλάνα από τα ιστορικά γεγονότα που κατέγραψαν. Κάπου εκεί μπορεί να συμπεριληφθεί και μια διήγηση της νεώτερης ιστορίας του τόπου μας.

Πως θα σας φαινόταν; …πως θα ένιωθε ένας επισκέπτης να φωτογραφίζεται δίπλα στους πρωτοπόρους του κινηματογράφου οι οποίοι μας έδωσαν το πρώτο βλέμμα στα Βαλκάνια εισάγωντας την τέχνη του κινηματογράφου; Προσωπικά θα με ενθουσίαζε. Μαθητές από σχολεία, φοιτητές κινηματογράφου και φωτογραφίες, επισκέπτες της πόλης, θα μάθαιναν την πρωτοπορία των Γρεβενών και οι ίδιοι μέσα από τα κοινώνικά δίκτυα θα τη γιγάντωναν στο επικοινωνιακό κομμάτι της. Πρέπει να προβάλλουμε με τον καλύτερο τρόπο τα πλεονεκτήματά μας και πάνω εκεί να χτίζουμε. Τα πλεονεκτήματά μας είναι αυτά που θα μας ξεχωρίσουν και κατά συνέπεια θα είναι οι λόγοι όπου τα Γρεβενά να ελκύσουν πραγματικούς λόγους για την ανάπτυξή τους.

Η πρώτη ταινία των αδελφών Μανάκια γυρίστηκε στο χωριό τους την Αβδέλλα το 1905. Θεωρείται εθνογραφικό φιλμ καθώς έχουν καταγράψει την γιαγιά τους Δέσπω Μανάκια με άλλες γυναίκες του χωριού σε καθημερινές εργασίες, να γνέθουν στο τσικρίκι και να υφαίνουν στους αργαλειούς της εποχής. Γι αυτόν το λόγο ονομάστηκε η ταινία “Υφάντρες”. Πρόσφατα επισκέφτηκα μια έκθεση με υφαντά στην Σαμαρίνα Γρεβενών η οποία διαρκεί έως και την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου και είναι αφιερωμένη στις Υφάντες της Σαμαρίνας και των Γρεβενών. Η έκθεση έγινε με τον κόπο και την επιμέλεια μιας εκλεκτής δασκάλας του τόπου μας της κυρίας Χάιδως Αγορογιάννη-Βουτσά. Μια εξαίρετη κυρία με απίστευτες γνώσεις πάνω στον τομέα της παραδοσιακής ύφανσης. Χάρη στην κυρία Χάιδω συνειδητοποίησα πως τα υφαντά του τοπου μας δεν είναι απλά ιστορικά αποθέματα μιας εποχής που χρησιμοποιούνταν για καθημερινή χρήση, αλλά πραγματικά έργα τέχνης. Η διαδικασία επεξεργασίας του μαλλιού, η διαδικασία της ύφανσης, το τελικό φινίρισμα γινόταν από γυναίκες μοναδικές, πανάξιες, καλλιτέχνιδες. Παρά τις αντίξοοες συνθήκες της εποχής αυτές επέμεναν με αισθητική να εμπλουτίζουν τα σπίτια τους και τα ρούχα τους. Ψυχεδελικά χρώματα με ατελείωτα αινιγματικά σχήματα που κάθε ψυχαναλυτικός ερμηνευτής θα λάτρευε να αποκρυπτογραφήσει στην απλότητά τους. Όταν συνειδητοποίησα την εποχή και τον τρόπο ζωής που έζησαν αυτές οι υφάντρες πραγματικά απόρησα για την όρεξη που είχαν να δημιουργήσουν τέτοια έργα τέχνης με υπομονή.

Θαρρώ πως η υφαντική των Γρεβενών ξεπερνά τα όρια μιας λαογραφικής καταγραφής και προσέγγισης. Οι Υφάντρες της εποχής συνομιλούσαν με μια πρωτοπορία και με έπεισε πως αξίζει να μελετηθεί όχι από τη λαογραφία μόνο αλλά και από την ιστορία τέχνης!

Άμεσα μου γεννήθηκε η ιδέα πως θα ήταν μια αίθουσα διαμορφωμένη που θα σου επέτρεπε να περιπλανηθείς με σύγχρονο τρόπο στα αιωρούμενα σχέδια που ταξιδεύουν να βρουν το νόημα στην «ύφανσή» τους και να διηγηθούν με χρώμα την πλοκή της ζωής! Δεν μιλάμε απλά για ένα μουσείο, μιλάμε για μια εγκατάσταση διαδραστική την οποία θα ήθελε ο καθένας να επισκέπτεται επανειλημμένα και καθημερινά, καθώς τα θέματά της θα μπορούσαν να εναλλάσονται για ώρες και να δημιουργούν μοναδική αίσθηση και διήγηση. Πως θα ήταν να μπορεί κάποιος με ειδικές εφαρμογές σε υπολογιστές να συνδυάζει τα δικά του χρώματα και σχήματα ώστε να μπορεί να παραγγείλει το δικό του δημιούργημά του για παραγωγή; Σαφώς πάντα με την τεχνική της γρεβενιώτικης υφαντικής.

Έχω τη χαρά σήμερα να προτείνω τη δημιουργία μιας διαδραστικής αίθουσας υφαντικής τέχνης στα Γρεβενά και την παράλληλη ίδρυση μιας μικρής βιοτεχνίας ύφανσης σε διπλανό χώρο με κατάστημα πώλησης και εργαστήρι παραγωγής. Από προσωπικές πηγές γνωρίζω πως τα υφάσματα σε αργαλειό είναι ανάρπαστα σε ζήτηση από σχεδιαστές υψηλής ραπτικής στην Ελλάδα. Γνωστός μας που θα μπορούσε να εκπαιδεύσει με σεμινάρια τον πρώτο πυρήνα των βιοτεχνών με ενημερώνει πως η παραγωγή δεν επαρκεί πλέον για τις παραγγελίες που υπάρχουν στα υφάσματα από αργαλειό στις μέρες μας. Σε μια εποχή που πάντα πρέπει να συνυπολογίζουμε τη βιωσιμότητα έχουμε μια ιδέα η οποία μπορεί να στήσει ένα αποδοτικό brand αναδυόμενο μέσα από την τοπική μας ιστορία και τέχνη. Πόσο δύσκολο είναι;

Ας δούμε το παράδειγμα του συνεταιριμού Γυναικών του Αγίου Γεωργίου για να καταλάβουμε πως ΣΑΦΩΣ και μπορούνε τέτοιες ιδέες να γίνουν βιώσιμες να προσφέρουν στον τόπο μας την υπεραξία που χρειάζεται, να μεγαλώσουν οικογένειες και να προσφέρουν στην κοινωνία με μια εφαρμοσμένη τέχνη του τόπου και της παράδοσής μας.

Θα κλείσω με το ίδιο ποιήμα μου, που ξεκίνησα την ομιλία μου, καθώς θεωρώ πως θα το νιώσετε διαφορετικά μετά από τις ιδέες που σας μοιράστηκα