Άλλη μια αντιπυρική περίοδος έφτασε στο τέλος της και έχει ιδιαίτερη αξία ως εργαζόμενοι να κάνουμε κι εμείς το δικό μας απολογισμό. Σκοπός είναι να τεθούν και να απαντηθούν ερωτήματα με βάση τις δικές μας εκτιμήσεις και ανάγκες για να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα.
Ως Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση Πυροσβεστών έχοντας αποκομίσει πλέον μία πολύχρονη εμπειρία μέσα από τις δραματικές εξελίξεις στην πυροπροστασία και δασοπροστασία της χώρας, θεωρούμε ότι μόνο με προβληματισμό, ενημέρωση, συντονισμό, και οργάνωση των ίδιων των εργαζομένων και του λαού μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα στον τομέα της πολιτικής προστασίας προς το καλύτερο.
Κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο δυστυχώς θρηνήσαμε 43 νεκρούς!
Από αυτούς 28 εξαιτίας των δασικών πυρκαγιών και 15 λόγω των πλημμυρών. Ανάμεσά τους τρεις συνάδελφοί μας με τη στενή και ευρύτερη έννοια1.
Πυροσβέστης Πενταετούς Υποχρέωσης, Παπαμάρκος Θωμάς, 2ος Π.Σ. Θεσσαλονίκης, 55 ετών.
Σμηναγός (Ι) Μουλάς Χρήστος, 355 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών, 34 ετών.
Ανθυποσμηναγός (Ι) Στεφανίδης Περικλής, 355 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών, 27 ετών.
Σύμφωνα με τo Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) από τις 28/4/2023 έως και 28/10/2023 κάηκαν περίπου 1.740.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων2, από τα συνολικά περίπου 58.000.000 στρέμματα που έχει η χώρα μας3. Η αντίστοιχη οικονομική ζημιά είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, αν και θα είχε μεγάλη αξία, διότι απαιτεί πρόσβαση σε αρκετά στοιχεία και επιστημονική επεξεργασία που ξεφεύγει από το επίπεδο των δυνατοτήτων μας. Ωστόσο σύμφωνα με διάφορα δημοσιεύματα πρόκειται για ζημιά δισεκατομμυρίων ευρώ!
Ενδιαφέρον πάντως προκαλεί το γεγονός ότι ούτε τα αρμόδια υπουργεία έδωσαν στη δημοσιότητα ανάλογα οικονομικά στοιχεία!
Οι θεματικές ενότητες που θα ακολουθήσουν αφορούν τον απολογισμό της αντιπυρικής περιόδου περισσότερο από τη σκοπιά των εργαζομένων στο Πυροσβεστικό Σώμα.
Ανθρώπινο Δυναμικό
Αποδείχθηκε και φέτος ότι οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό είναι τεράστιες. Η Ε.Α.Κ.Π. από το ξεκίνημα και αυτής της αντιπυρικής περιόδου κατήγγειλε μεταξύ άλλων το γεγονός αυτό4. Με το πέρας της αντιπυρικής περιόδου έγινε εφικτό να υπάρχει μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης η οποία μπορεί κατά προσέγγιση να αποτυπωθεί ως εξής στον πίνακα 1:
Πίνακας 1. Στοιχεία σχετικά με τις θέσεις, τους υπηρετούντες και τα κενά του Π.Σ.
Κατηγορία Υπαλλήλων
Οργανικές θέσεις με βάση το Π.Δ. 79/2022
Υπηρετούντες *
Κενά *
Γενικών Καθηκόντων
14.544
10.300
4.244
Ειδικών Καθηκόντων
776
370
406
ΕΜΟΔΕ
500
500
0
Πυροσβέστες Πενταετούς Υποχρέωσης
1.557
2.370
813 (υπεράριθμοι)
Σύνολο
17.387
13.540
3.837
Εποχικοί
(προβλέπονται 2.500 θέσεις από τον ετήσιο σχεδιασμό προσλήψεων 2022)
2.370
130
* Η δύναμη είναι ένας σχεδόν καθημερινά μεταβαλλόμενος αριθμός και για αυτό στους «Υπηρετούντες» επιλέχθηκε η προσέγγιση στη δεκάδα και στο σύνολο από τα «κενά» παρατηρείται μικρή απόκλιση. Ειδικά για τους εποχικούς η μεταβολή είναι πιο έντονη. Επίσης από τα στοιχεία εξαιρούνται όσοι ακόμα βρίσκονται στο βαθμό του «δοκίμου» ως εκπαιδευόμενοι στην Πυροσβεστική Ακαδημία, περίπου 550 άτομα.
Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα υπάρχουν περίπου 4.650 κενά σε μόνιμο προσωπικό δηλαδή σχεδόν 30%. Ακόμα και αν οι 17.387 θέσεις που προβλέπει το Π.Δ. 79/2022 μετατρεπόταν σε θέσεις μονίμων τότε η μονιμοποίηση όλων των υπηρετούντων, συμπεριλαμβανομένων των εποχικών, δε θα αρκούσε να τις καλύψει και το Πυροσβεστικό Σώμα θα ήταν αντιμέτωπο με 1.350 περίπου κενά δηλαδή σχεδόν 8%. Έως και τις 17 Ιουνίου 2023, γινότανε ενέργειες για την πρόσληψη και εκπαίδευση εποχικών και με μικρότερους ρυθμούς στην υπόλοιπη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου. Δηλαδή ένα ποσοστό, μικρό ομολογουμένως, δεν ήταν έτοιμο επιχειρησιακά όλο το εξάμηνο.
Στο ίδιο συμπέρασμα περί ανεπάρκειας προσωπικού οδηγεί και η ανάγκη για ενίσχυση του πυροσβεστικού έργου από 6 ξένες χώρες με περίπου 200 πυροσβέστες αλλά και οχήματα5.
Επιπλέον έχει ενδιαφέρον και η κατανομή του προσωπικού ανά βαθμό όπως αναφέρεται στο γράφημα 1. Γράφημα 1. Σχετική κατανομή μονίμων υπαλλήλων ανά βαθμό.
Είναι ξεκάθαρο ότι η παραπάνω κατανομή δεν ακολουθεί μια ομαλή πυραμίδα ιεραρχίας αλλά υπάρχουν έντονες διακυμάνσεις κυρίως σε Υπαρχιπυροσβέστες, Πυρονόμους, Αντιπυράρχους.
Ένα ακόμα στοιχείο που οφείλει να προβληματίσει, αλλά δεν αφορά αποκλειστικά τη φετινή αντιπυρική περίοδο, είναι η σύνθεση του προσωπικού σε άνδρες και γυναίκες. Μέχρι το 2016 οι γυναίκες αποτελούσαν κάτι λιγότερο από το 5%. Μετά από 7 έτη εισαγωγής νέων υπαλλήλων μέσω πανελληνίων διαφαίνεται μια μακροπρόθεσμη τάση το ποσοστό αυτό να αγγίξει το 17%. Σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται ότι η τάση αυτή δεν έχει συνειδητοποιηθεί από το σύνολο του προσωπικού ώστε να υπάρχει μια ισότιμη, επαγγελματική συμπεριφορά προς όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
Για παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό ότι από τις νέες πυροσβέστριες ποσοστό περίπου 60% υπηρετεί σε θέσεις γραφείου ενώ για τους νέους πυροσβέστες το ποσοστό αυτό είναι περίπου 10%. Αντίστοιχα για τις νέες αξιωματικούς ποσοστό άνω του 90% υπηρετεί σε θέσεις γραφείου ενώ για τους άντρες το ποσοστό είναι λιγότερο από 50%.
Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης 125 Υποπυραγών Ειδικών Καθηκόντων, προσληφθέντων το 2022 εξ ιδιωτών, λίγο πριν την αντιπυρική περίοδο ίσως είναι νωρίς ακόμα να εκτιμηθεί πλήρως αλλά σίγουρα μπορούν να γίνουν κάποια σχόλια. Σαφώς η πρόσληψη προσωπικού είναι θετική. Από τις περισσότερες υπηρεσίες έρχεται η εικόνα ότι υπήρξαν ελλείψεις τόσο στην εκπαίδευσή τους όσο και στην αφομοίωση της πυροσβεστικής επαγγελματικής νοοτροπίας με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ενταχθούν και να αποδώσουν όσο ίσως ήταν αναμενόμενο κατά την πρώτη τους τρέχουσα αντιπυρική περίοδο. Επίσης από πολλούς παραμένει ως ερώτημα αν η απευθείας προαγωγή στο βαθμό του Υποπυραγού είναι ωφέλιμη.
Η ίδρυση των Ε.ΜΟ.Δ.Ε. παρόλο που διαφημίστηκε το 2022 ως κάτι το καινούργιο και πρωτοποριακό στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια πρόσληψη επιπλέον 500 ατόμων που απλώς αντικατέστησαν τα μέχρι πρότινος Πεζοπόρα Τμήματα και χρησιμοποιήθηκε ως επικοινωνιακό πυροτέχνημα από την τότε κυβέρνηση.
Φυσικά και εδώ είναι θετικό βήμα η πρόσληψη προσωπικού, όμως ο τρόπος για άλλη μια φορά αποδείχθηκε πίσω από τις πραγματικές ανάγκες για την πυροπροστασία της χώρας, αλλά και των ίδιων των νεοπροσληφθέντων συναδέλφων. Η μεγάλη προσφορά που έχουν επιδείξει μέχρι τώρα στο πεδίο, όπως άλλωστε ίσχυε ανέκαθεν για τα Πεζοπόρα Τμήματα, καθιστά πραγματικά δυσνόητο για ποιο λόγο αυτοί οι συνάδελφοι να μην έχουν πλήρη πυροσβεστική εκπαίδευση και μονιμοποίηση στο Π.Σ. ώστε να μπορούν να προσφέρουν σε όλα τα συμβάντα όλο το χρόνο και όχι μόνο στα δασικά. Επίσης παράδοξο και δυσνόητο παραμένει το γεγονός ότι μόνο η συγκεκριμένη κατηγορία υπαλλήλων5 επιτρέπεται να εφαρμόσει ορισμένες τεχνικές πυρόσβεσης («αντιπύρ» και «κατάκαυση») αλλά κατά την τυχόν μονιμοποίησή τους μετά από 6 χρόνια κάτι τέτοιο θα τους απαγορευτεί σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο6!
Αναφορικά με τη φυσική ηλικία των υπαλλήλων είναι το πρόβλημα που αναδεικνύουν οι περισσότεροι συνάδελφοι στις βάρδιες. Η Ε.Α.Κ.Π. είχε αναδείξει μέρος του προβλήματος με ιδιαίτερη λεπτομέρεια σε ανακοίνωση ειδικά για τις Ε.Μ.Α.Κ.7. Ο μέσος όρος συνεχίζει να παραμένει αυξημένος, ξεπερνώντας τα 45 έτη, σύμφωνα και με αντίστοιχα δημοσιεύματα του παρελθόντος. Το πρόβλημα γίνεται ιδιαίτερα έντονο στους Π.Π.Υ. όπου σχεδόν το 50% έχει ηλικία άνω των 55 ετών ενώ και φέτος δίνανε μαζί μας τη μάχη συνάδελφοι που ήταν άνω των 70 ετών!
Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού
Η παρούσα κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες, αντιλαμβάνεται τις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού ως ανώφελο κόστος. Άλλωστε όσες φορές και αν έχει «γιορτασθεί» η έξοδος από τα μνημόνια και την οικονομική επιτήρηση η υπουργός εσωτερικών, ανακοίνωσε στο Υπουργικό Συμβούλιο της 18ης Οκτωβρίου 2023 ότι το σχέδιο προσλήψεων για το 2024 παραμένει πιστό στο μνημονιακό κανόνα «μία πρόσληψη για κάθε μία συνταξιοδότηση»8 και πως η όποια ενίσχυση του Π.Σ. δε θα γίνει κατά κύριο λόγο με μόνιμους αλλά με Ε.ΜΟ.Δ.Ε. που είναι επταετούς θητείας.
Για αυτό και φέτος η προσπάθεια ήταν να καλυφθεί το έλλειμα υπαλλήλων με διάφορες άλλες τακτικές, όλες τους ήδη δοκιμασμένες μα συνάμα και αποτυχημένες:
1) Μετακινώντας συνολικά χιλιάδες πυροσβέστες από τη μία Περιφέρεια σε άλλη για να ενισχύσουν τις τοπικές δυνάμεις με την απόσταση να ξεπερνά ακόμα και τα 800 χιλιόμετρα. Είναι αυτονόητο και αποδεδειγμένο ότι πραγματοποιώντας τέτοιες μετακινήσεις ο πυροσβέστης ξεκινά την κατάσβεση ήδη εξουθενωμένος.
2) Χορηγώντας χρηματική αποζημίωση μόνο για ένα ελάχιστο μέρος των υπερωριών από τις χιλιάδες απλήρωτες ώρες, με την προϋπόθεση ότι οι ίδιοι οι υπάλληλοι θα αιτηθούν οικειοθελώς να εργαστούν υπερωριακά. Πρόκειται για μέτρο που εφαρμόστηκε αρχικά το 2022 αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ισοφαρίσει την υπερεργασία υπαλλήλων ακόμα και για επτά (7) συνεχόμενα 24ωρα μετακινούμενοι από τη μια πυρκαγιά στην άλλη9. Έτσι κι αλλιώς οι ώρες υπερεργασίας πρέπει να έχουν συγκεκριμένο όριο ακόμη και αν ήταν υψηλό το ύψος της οικονομικής τους αποζημίωσης.
3) Εφαρμόζοντας το μέτρο της Γενικής επιφυλακής ακόμη και για προληπτικούς λόγους με παράλληλη αναστολή και ανάκληση κανονικών αδειών, το οποίο έγινε πανεύκολο με βάση το νόμο 4662/2020. Φέτος το προσωπικό τέθηκε σε κατάσταση Γενικής Επιφυλακής για τουλάχιστον 93 ημέρες ενώ στις περισσότερες περιφέρειες, όπως Αττική, Ανατ. Μακεδονία – Θράκη, Θεσσαλία, Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, οι ημέρες επιφυλακής και μη χορήγησης αδειών ξεπέρασαν τις 100, δηλαδή το 50% της αντιπυρικής περιόδου! Αρκετοί είναι οι υπάλληλοι που από την έναρξη της αντιπυρικής έως και τα τέλη Σεπτεμβρίου δεν τους χορηγήθηκε άδεια και δεν απόλαυσαν ούτε μια ημέρα διακοπών τόσο αυτοί όσο και οι οικογένειές τους. Μάλιστα για πρώτη φορά από το 1998 που το Π.Σ. ανέλαβε τη δασοπυρόσβεση πραγματοποιήθηκε ανάκληση αδειών δύο φορές κατά την ίδια αντιπυρική περίοδο!
4) Περικόπτοντας ημερήσιες αναπαύσεις (ρεπό) κατά τις περιόδους αναστολής και ανάκλησης κανονικών αδειών. Παρόλο που καμία ειδική διαταγή δε δόθηκε για την αντίστοιχη αναστολή και ανάκληση των ημερησίων αναπαύσεων, όπως ορίζεται στη Δ/γη Α.Π.Σ. υπ. αριθμ. 25566 Φ. 105.6 25/5/2001 «Ετοιμότητα πυροσβεστικού προσωπικού», αρκετές Διοικήσεις προχώρησαν σε αυτή την ενέργεια.
5) Διατηρώντας την μη αναγνώριση του επαγγέλματος ως Βαρύ – Ανθυγιεινό – Επικίνδυνο (Β.Α.Ε.) για το σύνολο του προσωπικού. Η Ε.Α.Κ.Π. από την πρώτη στιγμή ξεκαθάρισε τη θέση της ότι το επίδομα που δόθηκε σε Π.Π.Υ. και εποχικούς από 1η Ιανουαρίου του 2023 με την ΚΥΑ 2/7396/ΔΕΠ (ΦΕΚ Β’ 926) δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση αναγνώριση του επαγγέλματος ως Β.Α.Ε.. Μια πραγματική αναγνώριση θα γεννούσε συνέπειες στο ωράριο, τα όρια συνταξιοδότησης και άλλου είδους παροχές.10. Καθώς και ένα άδικο μισθολόγιο που θεσπίστηκε το 2017 επί ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης, μέσω του οποίου καταργήθηκαν οι μισθολογικές προαγωγές για τους χαμηλόβαθμούς και καθιερώθηκε η μισθολογική προαγωγή σύμφωνα με τον φέροντα βαθμό. Ενώ αντιθέτως θα έπρεπε να υπάρχει αποδέσμευση του μισθού από το βαθμό και να είναι ακώλυτη η μισθολογική εξέλιξη σε όλες τις κατηγορίες και τα μισθολογικά κλιμάκια, με βάση τα χρόνια υπηρεσίας, με επιπλέον παροχές την μάχιμο υπηρεσία, την επικινδυνότητα, την υπερεργασία, την θέση ευθύνης, τους τίτλους σπουδών κ.λπ.
6) Υλοποιώντας μαζικές μεταθέσεις και ξεσπίτωμα πυροσβεστών. Από την ψήφιση του νόμου 4662/2020 ουσιαστικά καταργήθηκε το όποιο «αμετάθετο» ίσχυε και σχεδόν 2.000 πυροσβέστες βρέθηκαν να έχουν μετατεθεί εκτός τόπου συμφερόντων τα τελευταία 4 χρόνια11.
Οι ανωτέρω τακτικές δυστυχώς δεν είναι τίποτα περισσότερο από λογιστικού τύπου επικοινωνιακές αλχημείες. Έτσι μπορεί εικονικά να προβάλλεται η κινητοποίηση μεγάλου όγκου προσωπικού όμως στην πράξη το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η ψυχολογική και σωματική εξαθλίωση που με τη σειρά της οδηγεί όχι μόνο σε μειωμένη επιχειρησιακή απόδοση αλλά και τραυματισμούς εν ώρα υπηρεσίας.
Κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου έχουμε εικόνα για επιβολή τουλάχιστον 100 πειθαρχικών ποινών σε υπαλλήλους από το βαθμό του πυρονόμου και κάτω. Κάποιες από αυτές αφορούσαν παραπτώματα που συντελέστηκαν κάμποσα χρόνια πριν. Περίπου 25% αφορούσε απώλεια υπηρεσιακών δελτίων ταυτότητας ή άδειας οδήγησης, ενώ το 46% περίπου αφορούσε διαφόρων ειδών «ανάρμοστη» συμπεριφορά εντός ή εκτός υπηρεσίας. Για την κατηγορία αυτή διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας για την ύπαρξη αντικειμενικότητας στην ολότητα των σχετικών πειθαρχικών διώξεων, παίρνοντας υπόψη και την πρόσφατη άδικη και καταχρηστική δίωξη Αρχιπυροσβέστη από Π.Υ. της Θεσσαλονίκης12 αλλά και πλείστες άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, που στόχο έχουν την αξιοποίηση του αυταρχισμού ως μέσο χειραγώγησης για να καταστέλλονται οι αντιδράσεις των εργαζομένων στην εφαρμογή των αντεργατικών πολιτικών.
Επίσης προβληματίζει σοβαρά ένα 20% περίπου των ποινών που επιβλήθηκαν σε οδηγούς για ατυχήματα κατά τη μετάβαση ή την επιστροφή από κάποιο συμβάν ή κατά τη μετακίνηση για υπηρεσιακούς λόγους. Δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός ότι οι υπάλληλοι αυτοί οδηγούν ογκώδη και βαρέα οχήματα υπό συνθήκες κούρασης, μεγάλης ψυχολογικής πίεσης και υπό αντίξοες συνθήκες σε δύσκολα από μορφολογικής άποψης περιβάλλοντα. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι οδηγοί επωμίζονται άδικα τις ευθύνες για φθορές που δημιουργούνται στα πυροσβεστικά οχήματα κατά την διάρκεια αντιμετώπισης των συμβάντων, λόγω της άσχημης κατάστασης κυρίως στους δασικούς και αγροτικούς δρόμους και στην προσπάθεια που καταβάλλεται για να προσπελάσουν δύσβατες δασικές περιοχές για να πλησιάσουν όσο πιο κοντά γίνεται στο μέτωπο της πυρκαγιάς. Ένα μέρος των πειθαρχικών ελέγχων αποτελεί σοβαρότατη ένδειξη ότι η εκπαίδευση των οδηγών στο Π.Σ. είναι ελλιπής. Εξάλλου η συντριπτική πλειοψηφία των δοκίμων και νέων πυροσβεστών που εισάγονται μέσω πανελληνίων δηλώνουν εμφατικά πλήρως απογοητευμένοι από την παρεχόμενη εκπαίδευση οδηγού και ειδικά από τη μικρή χρονική διάρκεια αυτής. Κατά τη γνώμη μας πρόκειται όμως για διαχρονική παθογένεια και η εγκύκλιος 25, που εξηγεί από το 1970 πώς πρέπει κανείς να χρησιμοποιεί το ποδόπληκτρο του συμπλέκτη, μας επιβεβαιώνει προς αυτή την κατεύθυνση. Ποτέ η εκπαίδευση οδηγών δεν ήταν όπως θα έπρεπε όμως η όποια επαγγελματική εμπειρία είχαν οι παλαιότερες σειρές πυροσβεστών πριν καταταγούν στο Πυροσβεστικό Σώμα, συγκάλυπτε αυτή την αδυναμία.
Από τα υπάρχοντα δεδομένα προκύπτει ότι αναλογικά το μόνιμο προσωπικό βρίσκεται συχνότερα αντιμέτωπο με πειθαρχικές διώξεις και ακολουθούν Εποχικοί, Π.Π.Υ. και Ε.ΜΟ.Δ.Ε..
Στο κομμάτι της Διοικητικής Μέριμνας κατά τη διάρκεια τον συμβάντων η Ε.Α.Κ.Π. έγινε αποδέκτης σημαντικών παραπόνων. Οι πληροφορίες που έφταναν από συναδέλφους έδειχναν ότι καθόλου δεν βελτιώθηκε η οργάνωση του Π.Σ. σε αυτό το κομμάτι αλλά ήταν ο λαός, οι πολίτες και οι εθελοντές που φρόντιζαν να παρέχουν στο προσωπικό με το παραπάνω ότι δεν κατάφερε να προσφέρει η υπηρεσία.
Για το γεγονός αυτό αφενός οφείλουμε να εκφράσουμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» σε όλους όσους συνέδραμαν τους πυροσβέστες αλλά και να διατηρήσουμε αντανακλαστικά διεκδίκησης και επαγγελματισμού αφού η σωστή Διοικητική Μέριμνα είναι μέρος ενός ολοκληρωμένου επιχειρησιακού σχεδιασμού.
Επιπλέον παρατηρήθηκε ότι για άλλη μια χρονιά δεν υπήρχαν οι κατάλληλοι χώροι και υποδομές για την ξεκούραση των πυροσβεστών κατά τη διάρκεια των συμβάντων κυρίως όσων προσέτρεχαν σε ενίσχυση σε εκτός έδρας περιοχές.
Υποδομές – Μέσα – Εξοπλισμός
Η στέγαση προσωπικού και εξοπλισμού τη φετινή αντιπυρική περίοδο δεν έχει να παρουσιάσει κάποια αξιοσημείωτη πρόοδο σε σχέση με το παρελθόν. Ίσα ίσα που έχουμε περιστατικά προς το αντίθετο. Σε όλη την ελληνική επικράτεια παραμένουν σε λειτουργία εγκαταστάσεις με αρκετές βλάβες, εξαιρετική στενότητα χώρου, προβληματική θερμομόνωση και ηχομόνωση. Είναι επιλογή όλων των μέχρι τώρα κυβερνήσεων να μην ιεραρχούν ψηλά στις προτεραιότητες το ζήτημα των κτηριακών εγκαταστάσεων και όπου αυτό γίνεται να εξασφαλίζει πρώτα από όλα τα κέρδη στον ιδιωτικό τομέα μέσω αντίστοιχων συμπράξεων (Σ.Δ.Ι.Τ.).
Ακόμα και στην Αττική όπου εδρεύει το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπάρχουν Πυροσβεστικοί Σταθμοί απαράδεκτης παλαιότητας και συνθηκών διαβίωσης. Η αντιπυρική περίοδος ξεκίνησε με τα Π.Κ. Αργυράδων στην Κέρκυρα13 και το Π.Κ. Πλωμαρίου στη Λέσβο14 να βρίσκονται σε αναστολή λειτουργίας. Προβλήματα, που όμως τελικά δεν οδήγησαν σε αναστολή λειτουργίας, αναφέρθηκαν και από άλλα Πυροσβεστικά Κλιμάκια καθώς και την Π.Υ. Βόλου. Από την άλλη είδαμε κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου την Π.Υ. Παλαμά να αναστέλλει τη λειτουργία της αφού πλημύρισαν οι εγκαταστάσεις15 ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου αναφέρθηκε το ενδεχόμενο αναστολής λειτουργίας του Π.Κ. Καρδαμύλων Χίου με τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου16.
Αναφορικά με τα οχήματα η φετινή μάχη δόθηκε με ένα σύνολο περίπου 3.700 οχημάτων όλων των κατηγοριών, όπως αυτές ορίζονται στην παράγραφο 2, άρθρο 38 του Κ.Ε.Υ.Π.Σ.. Ορισμένα σημεία που αξίζει να προσέξουμε είναι τα εξής:
Λίγα οχήματα υπήρξαν ακινητοποιημένα λόγω φθαρμένων ελαστικών και αφορούσαν κυρίως τις μοτοσυκλέτες που ουσιαστικά δεν εντάχθηκαν στο σχεδιασμό για άλλη μια χρονιά και αυτό οφείλετε κυρίως στην έλλειψη προσωπικού.
Τα περισσότερα οχήματα αποστέλλονταν για επισκευή σε ιδιωτικά συνεργεία, γεγονός που καταδεικνύει την τακτική απαξίωσης των συνεργείων του Π.Σ.. Η κατάσταση αυτή αυξάνει το λειτουργικό κόστος για το Π.Σ. αλλά κυρίως καθιστά έναν κρατικό οργανισμό, υπεύθυνο για την προστασία του λαού, εξαρτώμενο της ευχέρειας των ιδιωτικών συνεργείων.
Κανένα όχημα όπως άλλωστε διαχρονικά συμβαίνει δεν έχει περάσει από τεχνικό έλεγχο (Κ.Τ.Ε.Ο.) και παραμένει για την Ε.Α.Κ.Π. ένα βασικό αίτημα για την ασφάλεια του προσωπικού και των πολιτών που χρόνια τώρα αναδεικνύει και διεκδικεί την επίλυσή του.
Το 35% περίπου είναι μεταξύ 15 – 25 ετών ενώ ένα επιπλέον 15% είναι μεταξύ 25 – 35 ετών. Συνολικά σχεδόν το 50% είναι αρχαιότερο των 20 ετών. Θυμίζουμε ότι τα οχήματα αυτά ως επί το πλείστον δεν κάνουν διαδρομές ρουτίνας αλλά καταπονούνται σε αυξημένες στροφές κινητήρα ή ακόμα και στο 100% των δυνατοτήτων τους.
Για ορισμένα από τα οχήματα είναι γνωστή η ροπή σε βλάβες κυρίως λόγω παλαιότητας με την παραμικρή καταπόνηση και ενώ στα χαρτιά παρουσιάζονται ως μέρος της συνολικής δύναμης, στην πραγματικότητα μπορούν να λειτουργήσουν μόνο επικουρικά και στα μετόπισθεν. Υπήρξαν οχήματα που στάλθηκαν στο συνεργείο 4 και 5 φορές μέσα σε αυτούς τους λίγους μήνες. Τέτοιου είδους οχήματα άλλωστε προκαλούν ερωτήματα και για την ασφάλεια του προσωπικού που τα χρησιμοποιεί.
Την ίδια μοίρα έχει και το υπόλοιπο του εξοπλισμού. Υπάρχουν αρκετά εργαλεία και μηχανήματα που είναι παλαιότερης τεχνολογίας. Τα μέσα ατομικής προστασίας πολλών υπαλλήλων μετρούν τόσα χρόνια ζωής όσα υπηρετούν οι υπάλληλοι ενώ διάφορα αναλώσιμα (φίλτρα προσωπίδων, λαμπτήρες αντιεκρηκτικών φακών, κ.τ.λ.) χορηγούνται με το σταγονόμετρο ή και καθόλου.
Παρά το αρνητικό προηγούμενο όπου αναπνευστική συσκευή προκάλεσε μόνιμη ολική αναπηρία σε συνάδελφό μας από την Λέσβο το 2012 και παρά την πάροδο μιας δεκαετίας από το συγκεκριμένο γεγονός, ακόμα δεν έχουν αντικατασταθεί οι μεταλλικές φιάλες αέρα με νέου τύπου ανθρακονημάτων.
Νομοθετική και κοινοβουλευτική δραστηριότητα κατά την αντιπυρική περίοδο
Κατά την διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου υπήρξε σχετική νομοθετική διαδικασία και πολιτική δραστηριότητα σχετική με το Πυροσβεστικό Σώμα. Η κυβέρνηση και η Βουλή των Ελλήνων συνέχισαν κανονικά το έργο τους με εξαίρεση την προεκλογική περίοδο. Έτσι, ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων ο νόμος 5046/2023 ο οποίος ορίζει μεταξύ άλλων τη στελέχωση ασθενοφόρων του Ε.Κ.Α.Β. από πυροσβέστες, στο άρθρο 217.
Επιπλέον εκδόθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως οι ακόλουθοι κανόνες:
Προεδρικά Διατάγματα:
83 (Τροποποίηση διατάξεων του Π.Δ. 62/2018 «Ρύθμιση θεμάτων έκδοσης Αδειών Ικανότητας Οδηγού – Χειριστή Υπηρεσιακών Οχημάτων – Μηχανημάτων του Πυροσβεστικού Σώματος και κυκλοφορίας αυτών»)
88 (Τροποποίηση διατάξεων του Π.Δ. 65/2019 «Οργάνωση, διάρθρωση και καθήκοντα οργάνων της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων Σωμάτων Ασφαλείας»)
91 («Προσόντα και διαδικασία επιλογής υποψηφίων προς εκπαίδευση αξιωματικών της Υπηρεσίας Εναερίων Μέσων του Πυροσβεστικού Σώματος»)
Υπουργικές αποφάσεις (στοιχεία ΦΕΚ):
Α’ 132 («Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της κατεπείγουσας ανάγκης ενίσχυσης της στελέχωσης των πληρωμάτων στα ασθενοφόρα των δομών του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας, των Κέντρων Υγείας και των Πολυδύναμων Περιφερειακών Ιατρείων των νησιωτικών και ορεινών περιοχών της χώρας»)
Β’ 5031 (Έγκριση υπέρβασης του καθορισμένου ορίου των επιτρεπόμενων κατ’ έτος ημερών μετακίνησης των υπό στοιχεία 9092 Φ 504.22 (Β’ 1209/2018) Κοινής Απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών και 24688 Φ. 504.22 (Β’ 2487/2020) Κοινής Υπουργικής Απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Προστασίας του Πολίτη, για το οικονομικό έτος 2023)
Β’ 5032 (Τροποποίηση της υπό στοιχεία 20864 οικ. Φ. 109.1/04-05-2022 υπουργικής απόφασης «Εφοδιασμός με καύσιμα υπηρεσιών που δεν ανήκουν στο Πυροσβεστικό Σώμα»)
Απόφαση Αρχηγού (στοιχεία ΦΕΚ):
Β’ 4188 («Καθήκοντα πυροσβεστικού προσωπικού Ειδικών Καθηκόντων και Στελέχωση των Οργανικών Μονάδων Πυροσβεστικού Σώματος»)
Από τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο ασκήθηκαν μέτρα κοινοβουλευτικού ελέγχου όπως φαίνεται παρακάτω (πίνακας 2):
Πίνακας 2. Εφαρμογή μέσων κοινοβουλευτικού ελέγχου από τα πολιτικά κόμματα προς το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, την περίοδο 1/5/2023-31/10/2023.18
Πολιτικό Κόμμα
Ερωτήσεις συνολικά προς το υπουργείο (που αφορούν ειδικά το ΠΣ)
Αναφορές συνολικά προς το υπουργείο (που αφορούν ειδικά το ΠΣ)
Ερώτηση σε συνδυασμό με Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων συνολικά προς το υπουργείο (που αφορούν ειδικά το ΠΣ)
Επίκαιρες ερωτήσεις συνολικά προς το υπουργείο (που αφορούν ειδικά το ΠΣ)
ΝΔ
11 (1)
11 (1)
0
0
ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
29 (4)
20 (2)
2 (1)
0
ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
27 (2)
6 (0)
2 (0)
2 (0)
ΚΚΕ
24 (6)
1 (0)
0
3 (0)
ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ
6 (0)
0
0
1 (0)
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ
25 (1)
0
2 (0)
3 (1)
ΝΙΚΗ
0
0
0
3 (0)
ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
0
2 (0)
0
5 (0)
Από τον παραπάνω πίνακα αποκλειστικά και μόνο δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί αν κάποιο πολιτικό κόμμα δείχνει μεγαλύτερο ή μικρότερο ενδιαφέρον για τα προβλήματα ή τον τρόπο λειτουργίας του Πυροσβεστικού Σώματος. Για να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα, θα πρέπει να εξεταστεί αναλυτικά το περιεχόμενο και ο σκοπός των κοινοβουλευτικών παρεμβάσεων, σε συνδυασμό και με την στάση των κομμάτων που άσκησαν κυβερνητική εξουσία, τι στάση κράτησαν για τα θέματα που πιθανά αναδεικνύουν ως αντιπολίτευση ή συμπολίτευση.
Άλλωστε το κάθε πολιτικό κόμμα δρα από τη δική του ιδεολογική σκοπιά και μια ερώτηση μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για λήψη μέτρων σε ακόμα πιο αντιδραστική κατεύθυνση από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ωστόσο, φαίνεται ξεκάθαρα ότι όχι μόνο τα όργανα εξουσίας αλλά και οι πολιτικοί φορείς συμβάλλουν στις διεργασίες που επηρεάζουν την λειτουργία του Πυροσβεστικού Σώματος είτε προς την θετική ή την αρνητική κατεύθυνση καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου.
Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούν και οι ανακοινώσεις του υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, πριν καν τελειώσει η αντιπυρική περίοδος και γίνει ένας ολοκληρωμένος απολογισμός από τα αρμόδια κρατικά όργανα, για νέο νομοσχέδιο που θα αφορά την Πολιτική Προστασία7. Η Ε.Α.Κ.Π. έχει επισημάνει και στο παρελθόν αυτή τη διαχρονική τακτική όπου οι καταστροφές ουσιαστικά αξιοποιούνται από την εκάστοτε κυβέρνηση ως δικαιολογία για να προχωρήσουν ταχύτερα τον έτσι κι αλλιώς προαποφασισμένο σχεδιασμό τους. Αυτός είναι και ο λόγος που παρά τα τόσα νομοσχέδια περί «αναδιάρθρωσης» και «αναδιοργάνωσης» του Π.Σ. η κατάσταση καλπάζει προς το χειρότερο.
Οι μόνοι μεγάλοι απόντες από τις ανωτέρω πολιτικές διαδικασίες ήτανε οι ίδιοι οι πυροσβέστες. Σε καμία τοπική Ένωση Πυροσβεστικών Υπαλλήλων δεν έγινε Γενική Συνέλευση μελών ώστε να συζητηθούν όλα τα παραπάνω νομοθετήματα, τα προβλήματα και να γίνει έτσι πραγματική δημόσια διαβούλευση.
Μάλιστα, δεν έγινε τέτοιου είδους συζήτηση ούτε καν σε επίπεδο Διοικητικών Συμβουλίων, «παράλειψη» που δείχνει ότι η πραγματική αιτία που κρατά τους πυροσβέστες στο περιθώριο των εξελίξεων δεν είναι το φορτωμένο πρόγραμμα της αντιπυρικής περιόδου. Την κύρια ευθύνη έχουν οι διοικήσεις των Ενώσεων που προφανώς σκοπίμως αποφεύγουν τέτοιες διαδικασίες και συζητήσεις χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα τα πύρινα μέτωπα.
Η δράση της Ενωτικής Αγωνιστικής Κίνησης Πυροσβεστών
Η Ε.Α.Κ.Π. χωρίς να διαχωρίζει τη δράση της σε περιόδους (αντιπυρικές και μη) επεσήμανε τα πιο βασικά προβλήματα με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου19. Έγκαιρα επεξεργάστηκε και προετοίμασε σε αυτή τη βάση ένα πλαίσιο διεκδικήσεων και αγώνα το οποίο υπέβαλλε προς ψηφοφορία στο 25ο Συνέδριο της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ. στις 21 Ιουνίου 202320. Παρά την καταψήφιση της πρότασής μας συνεχίσαμε σε αυτόν τον προσανατολισμό για το υπόλοιπο διάστημα.
Κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου κατέβαλλε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να υπάρχει καθημερινά ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας με συναδέλφους σε όλη την Ελλάδα ακόμα και σε ΠΕ.Π.Υ.Δ. που δεν υπάρχουν εκλεγμένοι εκπρόσωποι σε κάποιο Δ.Σ. μέχρι και το πιο απομακρυσμένο Πυροσβεστικό Κλιμάκιο. Σε όσα πυροσβεστικά συμβάντα συμμετείχαν εκλεγμένοι ή πυροσβέστες που συσπειρώνονται στην Ε.Α.Κ.Π., προσπαθούσαμε να έχουμε συχνή ενημέρωση ώστε να γίνουν απευθείας και δια ζώσης παρεμβάσεις αν αυτό κρινόταν απαραίτητο για να αντιμετωπιστούν προβλήματα. Σαφώς σημαντικότερες, πολυπληθέστερες και δυναμικότερες ήταν οι παρεμβάσεις στις περιοχές όπου υπήρχαν εκλεγμένοι εκπρόσωποι της Ε.Α.Κ.Π., όπως για παράδειγμα στη Στερεά Ελλάδα.
Στις 10/7/2023 πραγματοποιήσαμε κοινή παράσταση διαμαρτυρίας με εργαζομένους των Ο.Τ.Α. έξω από το υπουργείο εσωτερικών στην Αθήνα σχετικά με τη διάθεση πυροσβεστών ως οδηγών στα ασθενοφόρα του Ε.Κ.Α.Β.21. Στις 9/9/2023 συμμετείχαμε στο ογκώδες συλλαλητήριο των ταξικών συνδικάτων στη Θεσσαλονίκη αναδεικνύοντας τα προβλήματα του κλάδου σε ολιγόλεπτη ομιλία, παρόλο που η Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ. καλούσε σε αναβολή συμμετοχής στις κινητοποιήσεις22. Αποδείξαμε στην πράξη με τις παραπάνω ενέργειες ότι το διεκδικητικό πλαίσιο της Ε.Α.Κ.Π., όπως κατατέθηκε στο 25ο Συνέδριο της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ., δεν είναι λόγια του αέρα ή ασκήσεις επί χάρτου αλλά μπορεί να γίνει πράξη.
Σε όσα Δ.Σ. υπάρχουν εκλεγμένοι εκπρόσωποι της αποδείχθηκε ξεκάθαρα ότι βοηθά η τακτική που ακολουθήθηκε με πλήρη συνέπεια στη Στερεά Ελλάδα:
ενημέρωση των συναδέλφων πριν τα Διοικητικά Συμβούλια,
σαφή και τεκμηριωμένη άποψη κατά τη συνεδρίαση,
ενημέρωση των συναδέλφων μετά το πέρας αυτών.
Από 1/5/2022 έως και 31/10/2022 στον ιστότοπο www.eakp.gr έγιναν συνολικά 36 αναρτήσεις που αφορούσαν προβλήματα του κλάδου είτε ενημέρωναν και καλούσαν το προσωπικό σε συλλογικές και αγωνιστικές διαδικασίες. Σε αντίθεση με την πλειοψηφία του κυβερνητικού συνδικαλισμού, που συνήθως «διαφημίζει» εκ των υστέρων τις κινήσεις του, συχνά συνοδευόμενες και με πλήθος καλοστημένων φωτογραφιών, κάθε παρέμβαση της Ε.Α.Κ.Π. γινότανε αφού είχε προηγηθεί συζήτηση με όσο το δυνατόν περισσότερους συναδέλφους ώστε να εκφραστεί η δική τους γνώμη. Ορισμένες από αυτές τις αναρτήσεις προκάλεσαν την παρέμβαση πολιτικών κομμάτων της μείζονος και ελάσσονος αντιπολίτευσης αποδεικνύοντας ότι οι απόψεις μας είναι ρεαλιστικές, δίκαιες και απηχούν σε ευρύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Επίσης ο ιστότοπος www.eakp.gr μετρούσε χιλιάδες επισκέπτες κάθε μήνα που τον κατατάσσανε, μεταξύ ιστοτόπων συνδικαλιστικού περιεχομένου, στη 2η θέση και μόνο ο αντίστοιχος της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ. μετά βίας είχε ένα μικρό προβάδισμα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του Ιουνίου, που διεξήχθη το 25ο Συνέδριο της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ., ξεπεράσαμε η επισκεψιμότητα στο ιστότοπο της Ε.Α.Κ.Π. ξεπέρασε ακόμα και τον ιστότοπο της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ. Τον Αύγουστο, που το προσωπικό έδινε τη σκληρότερη μάχη, η επισκεψιμότητα στον ιστότοπο της Ε.Α.Κ.Π. έφθασε κοντά στις 10.000 επισκέψεις!
Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι επισκέπτες παραμένανε στη σελίδα ακόμα και για μερικά λεπτά κατά μέσο όρο όταν στους υπόλοιπους μόνο μερικά δευτερόλεπτα, αποδεικνύεται ότι οι Ε.Α.Κ.Π. έχει απήχηση στο Πυροσβεστικό Σώμα πολλή μεγαλύτερη από τα εκλογικά ποσοστά της.
Το παραπάνω επιβεβαιώνεται και από μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που παραλάμβανε η Εκτελεστική Γραμματεία της Ε.Α.Κ.Π. από συναδέλφους που όχι μόνο εκθέτανε προβλήματα και ερωτήσεις, αλλά ορισμένες φορές απλώς εκφράζανε τη συμπαράστασή τους και δίνανε συγχαρητήρια για τον υπεύθυνο τρόπο στην ενημέρωση και την αδιάκοπη δράση της Ε.Α.Κ.Π.. Είναι επίσης θετικό ότι ανάμεσα σε αυτούς τους συναδέλφους υπήρξαν και αξιωματικοί με θέσεις ευθύνης που από ότι φαίνεται δεν τρέφουν αυταπάτες περί «λαμπρής καριέρας» και «δόξας», αλλά αντιλαμβάνονται τον αρνητικό προσανατολισμό των εξελίξεων και την πολύ «διακριτική» παρουσία του συνδικαλιστικού τους οργάνου στα δρώμενα.
Όμως υπήρξαν και περιοχές ή περιπτώσεις που οι παρεμβάσεις έγιναν με μία σχετική καθυστέρηση διότι οι συνάδελφοι εκεί δεν κατέφευγαν έγκαιρα στην Ε.Α.Κ.Π. προσμένοντας μάταια κάποιες ενέργειες από την πρωτοβάθμια ένωση που ανήκαν ή όταν η κατάσταση γινόταν πραγματικά ανυπόφορη ή εξαιρετικά επικίνδυνη.
Η Ε.Α.Κ.Π. ανέδειξε τα προβλήματα ανάλογα με τη σοβαρότητά τους και όχι με κριτήριο το αν αφορά εποχικούς, Π.Π.Υ., μόνιμους, χαμηλόβαθμους ή υψηλόβαθμους στη διοικητική ιεραρχία, με βασική αρχή την ενότητα και την ισοτιμία όλων των εργαζομένων στην βάση των κοινών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στον εργασιακό τους χώρο.
Η στάση των δυνάμεων του κυβερνητικού συνδικαλισμού
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι άλλες συνδικαλιστικές δυνάμεις δεν έδειξαν κάποια στάση αλλά ούτε καν διάθεση για κάτι διαφορετικό από αυτό που χρόνια βλέπουμε και γνωρίζουμε. Όχι μόνο καταψήφισαν το αγωνιστικό πλαίσιο της Ε.Α.Κ.Π. στο 25ο Συνέδριο της Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ. αλλά φρόντισαν να εκφυλιστεί πλήρως η διαδικασία και να μετατραπεί σε μια φιέστα επικοινωνιακού χαρακτήρα που δεν πήρε κανενός είδους απόφαση.
Γενικότερα για άλλη μια χρονιά οι κινήσεις τους ήταν στην κατεύθυνση της ατομικής απομόνωσης, της επικοινωνιακής διαχείρισης, της αναμονής και του συμβιβασμού. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι εκ των προτέρων γνώριζαν την πιθανότητα αρνητικών εξελίξεων και επιλέγαν συνειδητά να προετοιμάσουν έδαφος αποδοχής αυτών από τους πυροσβέστες. Με τη μια ή την άλλη τακτική λοιπόν λειτούργησαν ακόμα μια φορά όχι ως πρωτοπόροι και οργανωτές του αγώνα των πυροσβεστών αλλά ως κυβερνητικοί εταίροι και συνεργάτες.
Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα έγινε προσπάθεια οι πυροσβέστες να οπισθοχωρήσουν από τη στάση άμυνας και υποχώρησης, σε αυτή της παράδοσης άνευ όρων. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Ε.Υ.Π.Σ. Πελοποννήσου που με ανακοίνωσή της στις 7/8/2023 ζητούσε «δέκα ημέρες χαλάρωσης μέσα στο καλοκαίρι» όταν οι ισχύοντες κανονισμοί προβλέπουν 15 ημέρες άδειας23.
Ακόμα σοβαρότερη περίπτωση είναι η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας για τους εποχικούς πυροσβέστες που υπογράφτηκε μεταξύ του Π.Σ. και του ΠΑ.Σ.ΣΥ.Π. στις 27 Ιουνίου 2023. Εκεί στο άρθρο 3, παράγραφος Δ, το πανελλήνιο σωματείο δέχτηκε οικειοθελώς και υπέγραψε να περιοριστεί το δικαίωμα στην άδεια για μονογονεϊκή οικογένεια μέχρι την ηλικία τέκνου 12 ετών. Αντίθετα το άρθρο 45 του ν.4808/2021 δεν αναφέρει το όριο ηλικίας του παιδιού και επομένως περιλαμβάνει όλα τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 18 ετών.
Σε περιπτώσεις που ο κυβερνητικός συνδικαλισμός δεν καταφέρνει να κάνει του υπαλλήλους να σκύψουν οικειοθελώς το κεφάλι δε διστάζει ακόμα και να διαλύσει ή να αποδυναμώσει τα σωματεία. Τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα όσα έγιναν στην Ε.Υ.Π.Σ. Δυτικής Ελλάδας στη Γενική Συνέλευση από 13 Μαΐου 2023 όπου πλέον με τις μεθοδεύσεις του προεδρείου οι μόνιμοι συνάδελφοι από την Λευκάδα δεν μπορούν να εγγραφούν σε καμία συνδικαλιστική οργάνωση24.
Από τους ιστοτόπους συνδικαλιστικού περιεχομένου που διατηρούν οι άλλες δυνάμεις είναι ξεκάθαρη η σημαντικά χαμηλότερη επισκεψιμότητα καθώς και ο μικρός αριθμός αναρτήσεων σε ορισμένες από αυτές. Σε άλλες πάλι διαφαίνεται μια έντονη τάση προβολής προσώπων-παραγόντων του συνδικαλιστικού κινήματος μέσα από ανακοινώσεις για τα αιτήματα των συναδέλφων. Αυτό αποτελεί διαχρονικό χαρακτηριστικό των εκπροσώπων του κυβερνητικού συνδικαλισμού που χτίζουν προσωπικό προφίλ.
Είναι γεγονός ότι ο ιστότοπος της Ε.Α.Π.Σ. είχε αυξημένη επισκεψιμότητα παρόλο που ο μονοψήφιος αριθμός αναρτήσεων ήταν ειδησεογραφικού και όχι συνδικαλιστικού περιεχομένου. Αυτό αποτελεί ένδειξη ότι αρκετοί αξιωματικοί παραμένουν ακόμα προσκολλημένοι στην αυταπάτη ότι τα καθημερινά τους προβλήματα διαφέρουν από των υπολοίπων πυροσβεστών και ότι είναι εφικτό να έχουν επιτυχίες ενώ οι υφιστάμενοί τους ήττες. Παραβλέπουν το γεγονός ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός για το μέλλον της πολιτικής προστασίας γενικότερα θα επηρεάσει αρνητικά το σύνολο των εργαζομένων στο Π.Σ. και όχι μόνο. Επίσης η επισκεψιμότητα του ιστοτόπου της Ε.Α.Π.Σ. επηρεάζεται και από την προσπάθεια εκπροσώπων των Μ.Μ.Ε. κ.λπ. σε περιόδους έντασης των καταστροφικών γεγονότων για αναζήτηση σχετικών πληροφοριών λόγω ότι αποτελεί συνδικαλιστικό όργανο μιας κατηγορίας εργαζόμενων του Π.Σ. που είναι ενταγμένο στον επιτελικό σχεδιασμό.
Οι περισσότερες από τις ανωτέρω διαπιστώσεις αφορά και ένα σημαντικό μέρος του χαμηλόβαθμου προσωπικού που παραμένει εγκλωβισμένο στην αυταπάτη που έχουν δημιουργήσει οι δυνάμεις του κυβερνητικού συνδικαλισμού, ότι τα προβλήματά του μπορούν να λυθούν χωρίς αγώνα, χωρίς κόπο, χωρίς καν να τα ομολογήσει ότι τον ενοχλούν αλλά μέσω κάποιου συνδικαλιστή που έχει «προσβάσεις» και «γνωστούς».
Αυτός είναι ο λόγος που σε διάφορες περιοχές συνέπεια της απογοήτευσης που έφεραν αυτού του είδους οι αυταπάτες, εκδηλώθηκαν μαζικές τάσεις διαγραφής υπαλλήλων από τα σωματεία τους όταν ένιωσαν ότι η κοροϊδία των κυβερνητικών συνδικαλιστών «ξεπέρασε τα όρια». Η Ε.Α.Κ.Π. τόνισε προς όλους τους συναδέλφους που επιλέγουν την διαγραφή ως μέσο διαμαρτυρίας, ότι μια τέτοια ενέργεια όχι μόνο δεν τιμωρεί του συμβιβασμένους συνδικαλιστές αλλά ίσα ίσα τους ευνοεί, αφού η απομάκρυνση από το κίνημα όσων διαφωνούν μαζί τους, δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσουν τους συσχετισμούς και να συνεχίσουν ανενόχλητοι το «έργο» τους25.
Συμπεράσματα
Αναμφίβολα η φετινή χρονιά υπήρξε μια από τις χειρότερες για την χώρα μας. Ανεξάρτητα όμως από τα ετήσια αποτελέσματα, διαχρονικά φαίνεται η τάση τα πράγματα να οδηγούνται προς το χειρότερο.
Οι πυροσβέστες χρόνο με το χρόνο νιώθουν όλο και λιγότερο αποτελεσματικοί και οι πολίτες όλο και περισσότερο ανασφαλείς. Κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος το αίσθημα ότι η ορθή επικοινωνιακή διαχείριση των καταστροφών αποτελεί τον τομέα που δίνεται το μεγαλύτερο βάρος από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία.
Η κλιματική αλλαγή, που με ιδιαίτερο ζήλο επικαλούνται σιγά σιγά όλες οι κυβερνήσεις, ως «θεόσταλτη πληγή του Φαραώ» είναι μόνο μία από τις αιτίες και όχι απαραίτητα η πιο σημαντική. Η εκδήλωση πληθώρας εστιών δείχνει κάτι εξίσου ή και περισσότερο σημαντικό, ότι οι αιτίες που οπλίζουν το χέρι του εμπρηστή είναι διαχρονικές και παραμένουν. Πρόκειται όχι μόνο για το δαιδαλώδη αντιδασικό νομοθετικό πλαίσιο που κάθε τόσο δίνει τη δυνατότητα για καταπάτηση και αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων με αυθαίρετο τρόπο αλλά και την πιο πρόσφατη «πράσινη» νομοθεσία που ανοίγει το δρόμο για κατασκευή τεράστιων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων στις πλαγιές και τις κορυφές των βουνών. Με λίγα λόγια η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλει και τα δάση ως μοχλό ιδιωτικής κερδοφορίας συνεχίζει να ενισχύεται διαρκώς, οδηγώντας, ανεξάρτητα από τις όποιες ετήσιες διακυμάνσεις, στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η έλλειψη προσωπικού είναι υπαρκτή και σημαντική. Ομοίως και τα αυξημένα όρια ηλικίας των υπαλλήλων.
Με βάση τα στοιχεία που παρατέθηκαν για το προσωπικό επιβεβαιώνεται και ισχυροποιείται η διαχρονική θέση της Ε.Α.Κ.Π. ότι:
Οι προσλήψεις μέσω πανελληνίων εξετάσεων με σταθερό ρυθμό είναι η μοναδική λύση που μπορεί να εξασφαλίσει σχεδιασμένα, προβλέψιμα και σταθερά την κάλυψη των κενών με ταυτόχρονα σωστή ιεραρχική και ηλικιακή κατανομή. Παράλληλα εξασφαλίζει την ομοιόμορφη εκπαίδευση του προσωπικού και το αίσθημα ισοτιμίας που με τη σειρά τους οδηγούν στην καλύτερη συνεργασία των συναδέλφων αφού εξαλείφεται κάθε αίσθημα διακρίσεων και σύγκρουσης συμφερόντων που προκύπτει όταν υπάρχουν 4-5 ξεχωριστές κατηγορίες και προελεύσεις εργαζομένων. Παρόλο που θέσαμε το συγκεκριμένο θέμα δεν καταφέραμε για το ακαδημαϊκό έτος 2023 – 2024 να πιέσουμε αρκετά την κυβέρνηση για αύξηση του αριθμού των εισακτέων μέσω τροποποίησης των αποφάσεων που περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ Β’ 2269/6-4-2023.
Για τον παραπάνω λόγο χρειάζεται σοβαρή ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών της Πυροσβεστικής Ακαδημίας. Παρά τις μεγάλες καταστροφές των τελευταίων ετών στο κομμάτι αυτό δεν έχει υπάρξει καμία ουσιαστική στήριξη και εφαρμόζεται και εκεί η τακτική της αναζήτησης δωρεών από τον ιδιωτικό τομέα. Η παράταση του χρόνου σπουδών του δόκιμου πυροσβέστη στα 4 έτη δεν προσφέρει τίποτα αν δε συνοδεύεται από την αντίστοιχη θεωρητική κατάρτιση αλλά κυρίως την εξάσκηση σε πεδία ασκήσεων που θα προσομοιώνουν μεγάλη ποικιλία συμβάντων και σεναρίων. Απεναντίας, δημιουργεί στα μελλοντικά στελέχη του Σώματος ένα αίσθημα απογοήτευσης.
Απαιτείται ανατροφοδότηση και προσαρμογή του περιεχομένου με βάση όσα δεδομένα εισπράττουμε από την αποδελτίωση των συμβάντων και την καθημερινότητα. Οι πυροσβέστες και ειδικά οι αξιωματικοί πρέπει να νοιώθουν ότι εκπαιδεύονται ουσιαστικά για να υπηρετήσουν την αποστολή του Π.Σ. από καλύτερες θέσεις και όχι ότι με την έξοδο τους από την ακαδημία απλά λαμβάνουν ένα πιστοποιητικό τυποποιημένης εκπαίδευσης!
Επιπλέον πρέπει να γίνουν κατανοητά τα νέα δεδομένα ότι το προσωπικό που προσλαμβάνεται μέσω των πανελληνίων εξετάσεων πρόκειται για άτομα με ικανότητα και θέληση να κατακτήσουν μεγάλη ποσότητα γνώσεων και δεξιοτήτων. Αρκετοί από αυτούς στοχεύουν σε συνέχιση των σπουδών μετά την αποφοίτηση από την Πυροσβεστική Ακαδημία. Θα είναι προς όφελος και των δύο πλευρών αν δίνονταν κατεύθυνση προς τους συναδέλφους με βάση και τις ανάγκες που έχει το Π.Σ. σε επιστημονικό προσωπικό.
Οι ανωτέρω επισημάνσεις δεν αποτελούν κριτική προς κάποια συγκεκριμένη «κακή» Διοίκηση. Αντιθέτως η Πυροσβεστική Ακαδημία είναι και αυτή με τη σειρά της θύμα της γενικότερης πολιτικής των τελευταίων 25 ετών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που μετατρέπει τα ιδρύματα σε «ελεήμονες» χορηγών που μοιράζουν πιστοποιητικά όλο και πιο αποκομμένα από την ολοκληρωμένη επιστημονική γνώση. Η αναβάθμισή της δεν είναι υπόθεση απλά μιας «Διοίκησης» αλλά όλων των πυροσβεστών που πρέπει και αυτό το ζήτημα να το απαιτήσουν κόντρα στις κυβερνητικές πολιτικές.
Έχουμε όμως επισημάνει σε πλήθος ανακοινώσεων ότι στο πλαίσιο των προσλήψεων θα πρέπει πρώτα οι πυροσβέστες πενταετούς και επταετούς θητείας, καθώς και οι πυροσβέστες εποχικής απασχόλησης με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, που υπηρετούν στο Πυροσβεστικό Σώμα αυτή τη στιγμή, να ενταχθούν αυτοδικαίως στο μόνιμο πυροσβεστικό προσωπικό χωρίς να απαιτείται νέα κρίση. Σε περίπτωση που για οποιονδήποτε από τους ανωτέρω υπαλλήλους, υπάρχει κώλυμα που καθιστά αδύνατη την πρόσληψή του στο Πυροσβεστικό Σώμα, τότε ο υπάλληλος αυτός να ενταχθεί στο μόνιμο προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας στον τομέα της πρόληψης, φύλαξης και προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων ή στους τομείς υπηρεσιών αρμοδιότητας της Πολιτικής Προστασίας που έχουν ως αντικείμενο την αντιμετώπιση των έκτακτων καταστάσεων που προκύπτουν από καταστροφές εξαιτίας πλημμυρών, χιονοπτώσεων, σεισμικών δονήσεων κ.ο.κ.
Ως Ε.Α.Κ.Π. δε διαπραγματευόμαστε τίποτα λιγότερο από μόνιμη και σταθερή εργασία για όλους. Επιβάλλεται να μπει οριστικά τέλος στην επί 2,5 δεκαετίες εργασιακή ομηρία χιλιάδων συναδέλφων.
Εν συνεχεία, είναι αναγκαίο να καταρτιστούν πλήρη και λεπτομερή σχέδια γύρω από τη Διοικητική μέριμνα με την απαραίτητη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σε κάθε περιφέρεια ή νομό να είναι γνωστό εκ των προτέρων οι υπάρχουσες δεσμευμένες κλίνες σε ξενοδοχειακές μονάδες που μπορούν να φιλοξενηθούν με την ανάλογη εξασφάλιση πλήρους διατροφής, για να είναι σε θέση να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια και η εξαθλίωση τους να μην γίνεται τηλεοπτικό γεγονός!
Επίσης είναι κορυφαίας προτεραιότητας ζήτημα η πλήρης αναγνώριση του επαγγέλματος ως Βαρύ – Ανθυγιεινό – Επικίνδυνο. Η κατάκτηση αυτή θα ανοίξει το δρόμο για ρυθμίσεις ζητημάτων όπως:
Η λήψη και η εφαρμογή των απαραίτητων ατομικών και συλλογικών μέτρων προστασίας τόσο στους χώρους εργασίας όσο και στα επιχειρησιακά συμβάντα.
Η χορήγηση επιπλέον άδειας απουσίας για την άμβλυνση των επιβαρυντικών επιπτώσεων από την εμπλοκή σε επισφαλή και επιβλαβή επιχειρησιακά περιβάλλοντα.
Η δημιουργία υποδομών και εξοπλισμού εντός των εγκαταστάσεων των πυροσβεστικών υπηρεσιών για την απολύμανση και τον καθαρισμό του ατομικού και λοιπού επιχειρησιακού εξοπλισμού.
Η δημιουργία χώρων εκγύμνασης, άθλησης και υποστηρικτικής επιμέλειας από γυμναστές, φυσικοθεραπευτές και ειδικούς ψυχικής υγιεινής.
Η μείωση του συνολικού εργάσιμου χρόνου.
Ο προγραμματισμός συχνών περιοδικών υγειονομικών ελέγχων του προσωπικού.
Η πλήρης καταγραφή των επαγγελματικών ασθενειών και η διερεύνηση των αιτιών που οδηγούν σε αιφνίδιους θανάτους πυροσβεστών από παθολογικά αίτια.
Η μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Η θέσπιση ανώτατου ορίου υπερωριακής εργασίας και η χορήγηση χρηματικής αποζημίωσης για κάθε υπερωριακή υπέρβαση πέραν του υποχρεωτικού χρόνου εργασίας.
Εκτός από τον προγραμματισμό προσλήψεων προσωπικού χρειάζεται και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για την ανέγερση, αποκατάσταση και εκσυγχρονισμό των κτηριακών εγκαταστάσεων. Η υλοποίηση του σχεδιασμού θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά μέσω του κρατικού προϋπολογισμού και χωρίς την εμπλοκή ιδιωτών. Με τον τρόπο αυτό θα δημιουργούνται πυροσβεστικές υπηρεσίες με τις προδιαγραφές που θέτει η σχετική μελέτη του Α.Π.Σ. και δεν θα προσαρμόζονται οι στεγαστικές ανάγκες μία υπηρεσίας σε προϋπάρχουσες ιδιωτικές εγκαταστάσεις.
Επίσης θα επιλέγονται οι πλέον ασφαλείς και χρήσιμες τοποθεσίες, ικανές να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια μαζικών καταστροφών. Έτσι θα μειωθούν οι πιθανότητες να βλέπουμε ολόκληρες Π.Υ. να τίθενται εκτός λειτουργίας όπως η Π.Υ. Παλαμά και μάλιστα για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Παρόμοιος σχεδιασμός είναι αναγκαίος και για την απόκτηση και ανανέωση υλικών και μέσων.
Για όλο αυτό το κεφάλαιο, δηλαδή τα υλικά αγαθά, χρειάζεται να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις αναπαραγωγής του, δηλαδή η συντήρηση και αντικατάσταση της όποιας φθοράς. Κρίνεται ωφέλιμη η ενίσχυση των Πυροσβεστικών Συνεργείων με επέκταση παραρτημάτων σε κάθε περιφέρεια εκτός της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας. Στα πλαίσια των Συνεργείων να συσταθούν και αντίστοιχα κλιμάκια τεχνικών για τα κτήρια (π.χ. ηλεκτρολόγοι εγκαταστάσεων, υδραυλικοί, κ.τ.λ.). Συνεργασίες με άλλους φορείς του Δημοσίου φυσικά μπορούν να εξεταστούν προκειμένου να αποφευχθεί μεγάλη δαπάνη για μικρό όγκο εργασίας. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι υποχρέωση του κινήματος να υποβάλλει μελέτες αλλά να αναδείξει και να παλέψει για λύσεις σε σοβαρά και χρονίζοντα προβλήματα όπως τα όσα περιγράφονται.
Στο επόμενο διάστημα οι πυροσβέστες με τη στήριξη και του υπόλοιπου λαού θα πρέπει να ιεραρχήσουν και να βγουν δυναμικά μπροστά για:
Αυξημένη χρηματοδότηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού που θα ξεκινήσει να συζητιέται σε λίγες ημέρες, με προτεραιότητα στις μεγάλες ελλείψεις σε μηχανολογικό, ειδικό και ατομικό εξοπλισμό και τις υποδομές, στις απαραίτητες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και τις παροχές στους εργαζόμενους και όχι στην κερδοφορία των ιδιωτικών επιχειρήσεων μέσω της ενοικίασης πανάκριβων εναέριων μέσων που εκ του αποτελέσματος αποδεικνύονται αναντίστοιχης της υπέρ προβεβλημένης τους συνεισφοράς σε σχέση με τις επίγειες δυνάμεις26!
Τεκμηριωμένη απάντηση στο νομοσχέδιο που έχει προαναγγείλει ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Προκειμένου όμως να επέλθει ριζική αλλαγή στην οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας της χώρας προς όφελος του λαού και του φυσικού περιβάλλοντος και να διαμορφωθεί ένα ασφαλές και αξιοπρεπές εργασιακό περιβάλλον επιβάλλεται:
Οι πυροσβέστες να μπουν σε μια πιο δυναμική τροχιά ανάδειξης και πάλης των χρόνιων αιτημάτων τους και με την μαζική τους συμμετοχή στις διεργασίες του συνδικαλιστικού κινήματος στο Π.Σ., να επιφέρουν την ριζική αλλαγή στο συσχετισμό δύναμης υπέρ των δυνάμεων του αγωνιστικού συνδικαλισμού στις κατά τόπους πρωτοβάθμιες ενώσεις και κατ’ επέκταση στην Ομοσπονδία. Να υιοθετήσουν το πλαίσιο των αιτημάτων και προτάσεων της Ε.Α.Κ.Π. για το μισθολόγιο, το βαθμολόγιο, τον κανονισμό μεταθέσεων, το ασφαλιστικό, την ένταξη στα Β.Α.Ε., το πλαίσιο εισαγωγών στην πυροσβεστική ακαδημία και την εκπαίδευση, την πρότασή της για την οργανωτική αναδιάρθρωση της πυροπροστασίας και δασοπροστασίας της χώρας και γενικότερα όλο το πλαίσιο των θεσμικών και οικονομικών αιτημάτων27.
Είναι αναγκαιότητα πλέον των καιρών και ενόψει των ριζικών ανατροπών που έρχονται στον τομέα της πολιτικής προστασίας γενικότερα, να υπάρξει ενότητα μέσα από ενιαία συνδικαλιστική έκφραση όλων των κατηγοριών των εργαζομένων του Πυροσβεστικού Σώματος. Η πολυδιάσπαση που επήλθε στην βάση των βαθμολογικών διακρίσεων, των εργασιακών σχέσεων, των τοπικιστικών χαρακτηριστικών και των προσωπικών φιλοδοξιών διαφόρων ταγών του κυβερνητικού συνδικαλισμού, έχουν οδηγήσει στον σημερινό εργασιακό μεσαίωνα με την απώλεια όσων θεμελιακών κατακτήσεων αποκτηθεί με σκληρούς αγώνες.
Με την συντονισμένη και οργανωμένη κοινή δράση με το μαζικό εργατικό κίνημα και των κοινωνικών λαϊκών φορέων, να:
Επιδιωχθεί η πλήρη θωράκιση της χώρας και του λαού με αντιπυρική, αντιπλημμυρική και αντισεισμική προστασία.
Απαιτηθεί για την ουσιαστική προστασία των δασικών οικοσυστημάτων η δημιουργία του Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας με αποκλειστική ευθύνη και χρηματοδότηση του κράτους.
Επιτευχθεί η ριζική αναδιάρθρωση της Πολιτικής Προστασίας με γνώμονα την προστασία του λαού από κάθε κίνδυνο ( πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμούς, χιονοπτώσεις, έντονα καιρικά φαινόμενα, τεχνολογικά και βιομηχανικά ατυχήματα ) και όχι την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων!
Για την Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση Πυροσβεστών
Η Εκτελεστική Γραμματεία
